Espresso bazlı kahve türleri, belki de bu içeceklerin temelini oluşturan espressodan bile daha yaygın ve daha sık tercih ediliyor. Latte, cappuccino gibi kahve türlerini duymayanımız yok. Bunun gibi onlarca, hatta yüzlerce kahve çeşidi daha var. İçecek üzerinden yapılan en ufak bir değişiklik yeni bir kahve türünün doğmasını sağlıyor. Tüm kahve çeşitlerini öğrenmek ve denemek mümkün olmayacağından bu yazıda sizlere en çok bilinen ve en sık tercih edilenlerden bahsedeceğiz. Eğer kendinize uygun kahve türünü henüz keşfedemediyseniz, bu yazıdaki bilgiler ve yönlendirmelerle vazgeçilmezinize kavuşacaksınız.
Espresso Bazlı Kahve Ne demek?
Espresso bazlı kahveler, espressonun aromasını değiştirmek ve yeni tatlar elde etmek amacını taşıyan ilavelerin oluşturduğu yeni kahve türleridir. Bu değişimlerin pek çok sebebi olabilir. Espressonun yoğunluğunu artırmak veya azaltmak, şekerli tatların açığa çıkmasını sağlamak, tadını hafifleterek yumuşak içim elde etmek gibi farklı amaçlar barındırabiliyorlar. Yalnızca su miktarının değiştirilmesiyle yapılabileceği gibi, sütten çikolataya sonu olmayan bir içeriğe de sahip olabiliyorlar. Espressonun özünden uzaklaşıp yeni bir forma kavuştuğu espresso bazlı kahvelerde asıl ölçü kişinin tercih ettiği içim şekli ve damak tadı iken kültürel farklar da belirleyici oluyor.
Teorik açıklaması itibariyle kafa karıştırıcı ve anlaşılır olmaktan uzak görünebilir. Meşhur kahve çeşitlerini inceledikten ve gördükten sonra aslında ne kadar hayatımızın içinde olduklarını fark edeceksiniz.
Espresso Nedir?
Espresso bazlı içecekleri öğrenmeden önce bu kahve türlerinin temel taşı olan espresso hakkında detaylı bilgi sahibi olunması gerekiyor.
Espressoyu kısaca özetlemek gerekirse, suyun basınç gücünden yararlanılarak hızlıca demlenen, yoğun kıvamlı ve yüksek aromalı kahve türü diyebiliriz. Fransızların icadıdır ve 1800’lü yıllarda tasarlanan makinelerle hayatımıza girmiştir. Çok yoğun bir kahve türü olduğu için sade içebilmek herkes için mümkün değildir. Bu yoğunluğu azaltmak ve aromasını zenginleştirmek için yapılan ilavelerle espresso bazlı kahve çeşitleri oluşmuştur. Espresso hakkında detaylı bilgiye ulaşmak için konuyla ilgili ayrıntılı makalemize göz atabilirsiniz.
Espresso makinesiyle espresso yapımı için gerekenler şu şekilde:
- 30 ml su
- 8 gr kahve
- 95 derece su
- 9 bar su basıncı
- 15 kg sıkıştırma basıncı
- 27 saniyelik demlenme süresi
Espresso Bazlı Sıcak Kahveler
Espresso bazlı kahve çeşitlerini sıcak kahveler ve soğuk kahveler olmak üzere iki başlık altında inceleyebiliriz. Soğuk kahveler yalnızca yazın tercih edilirken sıcak kahveler çok daha geniş bir listeye sahiptir ve hem yaz, hem kış severek tüketilir.
Latte Nedir, Latte Nasıl Yapılır?
Latte, kelime karşılığı olarak İtalyancada süt anlamına gelmektedir. Asıl ismi olan “cafe latte” ise Türkçedeki sütlü kahvenin karşılığıdır. Eğer yolunuz İtalya’ya düşerse kahve siparişinizi “cafe latte” şeklinde vermeyi unutmayın, aksi takdirde önünüze gelen sıcak sütün sorumlusu siz olursunuz.
İçerik bakımından latteyi incelemeye başlayacak olursak, yukarıdaki tanımda da görüldüğü üzere espresso ve sütün buluşmasıyla elde edilir. Latte’nin atasının Fransızlara ait bir başka kahve türü olan “cafe au lait” olduğu söylenir. Bu kahve türünde fincanın yarısı filtre kahveyle doldurulurken, üstü sıcak süt ile tamamlanır.
Latte yapımında her baristanın tarzına ve kendinize özgü yöntemlerine göre yapım şekli ve içerik oranlaması değişebilmekle beraber, dünya genelinde kabul gören reçetesine göre 180 ml’lik fincanlarda servis edilir. Bir shot espresso üzerine 150 ml krema kıvamındaki sütün eklenmesiyle tamamlanır. Sütün kıvamı ne çok köpüklü, ne de tamamen sade olmalıdır. Mikro köpük tanecikleri içermeli ve kıvamlı bir yapıya sahip olmalıdır. En büyük özelliklerinden biri ise “latte art” ismi verilen estetik sunumlarıyla harikulade bir görüntüye bürünmesidir.
Cappuccino Nedir, Cappuccino Nasıl Yapılır?
Cappuccino için Latte ile beraber en çok tercih edilen espresso bazlı içecek diyebiliriz. Kökeni 1700’lü yıllara dayanıyor. Bu dönemde Viyana’da sade ve şekerli kahveye alternatif olarak yeni bir kahve türü ortaya çıkmıştı. Kahveye süt, bolca köpük ve üzerine tarçın ekleniyordu, ismi ise “Kapuziner” idi. İlerleyen dönemde İtalya’da espresso ile yapılmasıyla Cappuccino resmen hayatımıza girmiş oldu. Bu dönem ise 1900’lü yılların başına dayanıyor.
Cappuccino bunun yanı sıra çok ilginç ve latif bir hikayeden alıyor ismini. Cappuccino’nun ortaya çıktığı dönemde “Capuchin” ismi verilen rahipler bulunuyordu. Bu rahiplerin simsiyah kıyafetleri vardı ve beyaz renkli bir şapka takarlardı. Cappuccinoda da kahve üzerinde beyaz köpük bulunduğu için Capuchin rahipleriyle benzer bir görüntüye sahipti, bu nedenle ismi Cappuccino oldu.
Cappuccino’nun içeriğini incelediğimizde üç tane unsur karşımıza çıkıyor: kahve, süt ve bolca süt köpüğü. 180’ml’lik fincanlarda servis edilen Cappuccino tek shot espresso üzerine köpüklü süt eklenmesiyle elde ediliyor. Porsiyon boyutları ve buna bağlı olarak espresso shot sayısı farklı reçetelere göre değişebiliyor. Genel profiliyle kahve tadının fazla hissedilmediği, köpük dokusunun ise çok yoğun olduğu bir içime sahip. Latte ile arasındaki fark ise Latte’de kullanılan süt krema halindeyken, Cappuccino’da tamamen köpürtülüyor.
Cappuccino’nun servisinde kullanılan bardağa göre farklı yapım şekilleri de bulunuyor. Eğer karton bardakta servis edilecekse espresso üzerine doğrudan köpüklü süt ilave ediliyor. Porselen fincanda da aynı yöntemle servis edilebiliyor fakat fincanla yapılan servislerde kullanılan bir yöntem daha mevcut. Bu yöntemde köpürtülen sütten kaşık yardımıyla bütün köpüğü alınıyor ve fincanın içerisine ekleniyor. Ardından belirli bir noktaya gelene kadar köpük üzerinden yavaşça süt ilave ediliyor. Bu sırada köpük, biraz beklemiş olduğundan dağılmıyor ve fincan boyutunu geçmiş olmasına rağmen kalıp halinde yükselmeye devam ediyor. Fincanda küçük bir boşluk kaldığında ise espresso ekleniyor ve servise hazır hale geliyor.
Americano Nedir, Americano Nasıl Yapılır?
İkinci Dünya Savaşı sırasında İtalya’da bulunan Amerikalı askerler, bölgedeki kafeleri sık sık ziyaret ediyor ve kendi damak tatlarına uygun olarak satın aldıkları yiyecek-içeceklerle vakit geçiriyorlardı. İtalyanların pek çok içeceğine hayran kalan Amerikalıların tek sorunu ise espressoyu fazla yoğun ve sert bulmalarıydı. Bunun üzerine espressoyu Amerikalı misafirlerine uygun şekilde servis etmek isteyen baristalar, üzerine sıcak su ekleyerek tadını hafiflettier ve bu içeceğe Americano ismini verdiler. Pek çok bölgede “dirty water”, Türkçe kaşılığıyla “kirli su” olarak da anılan Americano’nun ortaya çıkışı bu hikayeye dayanıyor.
Americano, iki shot espresso ve sıcak suyun karışımıyla elde edilir. 180 ml’lik fincanlarda servis edilir. Tercihen tek shot espresso ile yapılabilir veya daha büyük porsiyonlarla servis edilebilir. Doku itibariyle filtre kahveye en yakın espresso bazlı içecek diyebiliriz. Filtre kahveye göre çok daha gövdeli ve yoğun bir aromaya sahiptir. Espressoyu hafifletmek isteyen ancak süt, şeker gibi ilaveler yapmak istemeyenler için en iyi tercihlerden bir tanesidir.
Americano yapımında başarıya ulaşmak için iki önemli püf noktası bulunuyor. Bunlardan birincisi kullanılan suyun sıcaklığıdır. Eğer su 100 derece kaynar durumda olursa espressoyu yakacaktır ve acı bir tat açığa çıkacaktır. Bunun önüne geçmek için suyun 95 derece düzeyinde olması gerekir. Diğer önemli püf noktası ise fincana önce suyun, ardından espressonun eklenmesidir. Eğer espressonun üzerine su eklenirse espressonun kreması dağılır ve bu istenmeyen bir durumdur. Suyun üzerine espresso eklendiğinde krema tüm yüzeyi kaplar ve çok daha estetik bir görüntü karşımıza çıkar.
Mocha Nedir, Mocha Nasıl Yapılır?
Mocha, günümüzün en yaygın ve en sık tercih edilen espresso bazlı içeceklerinden bir tanesidir. Latteyle arasındaki temel fark Mocha’nın içerisine eritilmiş çikolata eklenmesidir. 180 ml’lik fincanlarda servis edilir. eritilmiş çikolata, espresso ve kremalaşmış sütün karışımıyla elde edilir. Aromatik yönden inceleyecek olursak kahveyle arası olmayan veya tadını çok sert bulan kişilere uygun bir içecek türü diyebiliriz. İçerisinde hem süt, hem çikolata bulunduğundan kahve tadı çok az hissedilmektedir ve tatlı bir içecektir.
Mocha’da tercihe göre farklı çikolata çeşitleri kullanılabilmektedir. Normal bir Mocha yapımında bitter çikolata tercih edilir. Çeşitli bölgelerde klasik sütlü çikolatayla yapılır. Beyaz çikolata ile yapılan yöntemine ise kahve dükkanlarında sıkça maruz kaldığımız “White Chocolate Mocha” ismi verilir.
Mocha’nın ismi büyük bir kültürden gelmektedir ve tarihe ışık tutmaktadır. Kahvenin ilk kez tüketildiği dönemde ilk büyük merkezi Yemen olmuştur. Buradaki tüccarlar Yemen’in verimli topraklarında kahve yetiştiriciliği yapmaya başlamış ve Al’Makha ismi verilen limanda nakliyesine sağlamışlardır. Aradan yüzyıllar geçmiş olmasıra rağmen Yemen’de hala kahve üretimi yapılmaktadır ve kendine özgü bir aroma değerine sahiptir. Yemen’da üretilen ve Mocha ismi verilen çiğ çekirdekler, dünyada eşine az rastlanır bir durum olarak doğal çikolata aromasına sahiptirler. Bu nedenle Yemen’de çok büyük savaşlar yaşanmış olmasına rağmen kahve üretimi hiç durmamıştır ve dünya kahve kültürüne katkı sağlamaya devam etmiştir. Espresso bazlı içecek türlerinden olan Mocha’nın ismi de, doğal çikolata aromasıyla ön plana çıkan Mocha çekirdeğinden gelmektedir.
Flat White Nedir, Flat White Nasıl Yapılır?
Flat White, henüz 40 yıllık geçmişe sahip olan bir espresso bazlı içecek türüdür. Çok yeni olmasına karşın hızla dünyaya yayılmış ve kendine yer bulmuştur. 2015’te büyük kahve zincirlerinin menüsüne eklenmesiyle birlikte birincil espresso bazlı içeceklerden biri olduğunu kanıtlamıştır.
Flat White’ın içeriği Latte’yle büyük ölçüde benzerlik gösteriyor. Latte ile arasındaki temel fark Flat White’ta double shot espresso kullanılmasıdır. Bu yönüyle kahve aroması çok daha yoğun hissedilir ve sütün altında ezilmez. Diğer bir fark ise Flat White’ın çok daha ince bir kremaya sahip olmasıdır.
Flate White’ın ortaya çıkış serüvenini incelediğimizde büyük bir çatışmanın karşısında buluyoruz kendimizi. Avusturyalılar ve Yeni Zelandalılar Flat White’ı kendilerinin bulduğu konusunda güçlü iddialara sahipler ve 40 yıldır bitmek bilmeyen bir tartışma süregeliyor. Kimin icat ettiği konusunda henüz net bir bilgiye kimse sahip değil ancak ikş tarafın da argümanlarına göz atarak kendiniz karar verebilirsiniz.
Avusturyalıların iddiasına göre Flat White’ın kökeni Alan Preston’un 1985 yılında Sydney’de açtığı Moors Espresso Bar’a dayanıyor. Bu dönemde Avusturya kafelerinde latte, cappuccino gibi türlerin yanı sıra düz sütlü kahve oldukça popülerdi. Kahvenin üzerine sıcak süt eklenerek servis ediliyordu. Preston ise bu kahve türlerinden bir tanesine “düz beyaz” anlamına gelen “Flat White” ismini verdi ve kafe menüsü ekledi. Bu şekilde yaygınlaşmaya başladı.
Yeni Zelandalıların iddiasına göre ise Flat White’ı 1989 yılında Wellington’daki bir kafede baristalık yapan Kiwi Fraser McInnes istemeden icat etti. Müşterisinden bir Cappuccino siparişi alan Kiwi Fraser, elindeki süt oldukça yağsız olduğundan sütü köpürtemedi. Bunun üzerine espressoya ısıttığı sütü ekleyerek müşteriye “Flat White” şeklinde servis etti ve bunun için özür diledi. İstemeden gerçekleştirdiği bir durumla Flat White’ın mucidi oldu.
Cortado Nedir, Cortado Nasıl Yapılır?
Cortado, espresso ve süt birleşimiyle elde edilen en dengeli espresso bazlı içecektir. Double shot espresso üzerine 60 ml kremalaşmış süt eklenmesiyle elde edilir. Kullanılan süt Latte’deki ile aynıdır. 120 ml’lik kulpsuz cam bardakta servis edilir. Bardağın yarısını süt, yarısını espresso oluşturur. Bu yönüyle ne espresso tadı, ne de süt tadı baskındır. İkisi de eşit derecede kendini hissettirir ve espressonun sütle uyumuna gerçek manada tanıklık etmenize olanak sağlar.
Cortado İspanyolca’daki “kesmek” anlamına gelen cortar fiilinin çekimlenmiş halidir. Yoğun espresso aromasını sütle kestiği için bu isim verilmiştir. İlk olarak İspanya’nın Bask bölgesinde yapılmaya başlamıştır. Daha sonra hızla yayılmaya başlamış, özellikle Portekiz’in Galiçya bölgesinde ve Küba’da çok meşhur olmuştur. Küba’daki ismi Cortadito’dur ve bu isimle bahsedilir.
Espresso Macchiato Nedir, Nasıl Yapılır?
Espresso macchiato, espressonun üzerine bir kaşık süt köpüğü eklenmesiyle elde edilir. “Benekli” ismiyle de bilinir. Yukarıdan bakıldığında benek şeklini aldığı için bu isim verilmiştir. Macchiato ismi ise İtalyanca’da “leke” anlamına gelmektedir. Aynı kahvenin Portekizlilerin yaptığı versiyonuna ise “cafe pingado” denir. İçimi yoğundur ve herkese uygun değildir. Genellikle sade espresso tercih eden kişilerin sevdiği kahve türleri arasındadır.
Latte Macchiato Nedir, Nasıl Yapılır?
Latte macchiato, şüphesiz en estetik görüntüye sahip espresso bazlı içecek türüdür. Yandan bakıldığında 3 katman gözler önüne serilir: kahve, süt ve süt köpüğü. 180 ml’lik ince-uzun cam fincanlarda servis edilen Latte Macchiato’da bir shot espresso üzerine süt ve süt köpüğü eklenir. Karamel ilavesi yapılan varyasyonuna ise “Caramel Macchiato” ismi verilir.
Bu kahve türüne Macchiato, yani “leke” isminin verilmesinin sebebi ise espressonun en son köpüğün üzerinden eklenmesidir. Bir shot espresso köpüğün ortasında yavaşça fincana aktarılır ve en altta birikerek temel tabakayı oluşturur. Beyaz köpük ortasında siyah leke görüntüsü kalmış olur.
Lungo Nedir, Lungo Nasıl Yapılır?
Lungo kelimesinin İtalyancadaki anlamı “uzun”dur. Uzun çekim espressoyu ifade eder. Normal bir espresso 30 ml su ile hazırlanırken Lungo’da demlenme süresi uzatılır ve 60 ml su kullanılmış olur. Bu sayede espresso aroması hafifler.
Ristretto Nedir, Ristretto Nasıl Yapılır?
Ristretto ise Lungo’nun tam tersi şekilde espressodan daha az su kullanılarak hazırlanır. Kahve gramajında herhangi bir fark bulunmaz. Espresso 30 ml su ile hazırlanırken Ristretto 15 ml su ile hazırlanır ve çok daha yoğun bir yapıya sahiptir. Çok sert bir kahve türü olduğu için pek fazla tercih edeni bulunmaz.
Espresso Bazlı Soğuk Kahveler
Yaz sıcağında soğuk içeceklerle serinlemek isteyenler, aynı zamanda kahve aromasından vazgeçemeyenler için soğuk kahve çeşitleri oluşturulmuştur. Espresso bazlı soğuk kahvelerde süt köpürtülmediği için yapımı sıcak türlere göre çok daha kolaydır.
Ice Americano Nedir, Ice Americano Nasıl Yapılır?
Ice Americano yapımında ilk olarak bardak buzla doldurulur. Ardından kahve için yeterli boşluk kalacak şekilde soğuk su eklenir. Kalan boşluğa ise espresso yavaşça ilave edilir. Sonradan eklenen espresso suyun içine tamamen karışmaz ve estetik bir görüntü ortaya çıkar.
Ice Latte Nedir, Ice Latte Nasıl Yapılır?
Yaz döneminin en çok tercih edilenlerinden biri olan Ice Latte için öncelikle bardak buzla doldurulur ve üzerine soğuk süt eklenir. En son espresso ilave edilir ve servise hazır hale gelir. İsteğe göre çikolata veya şurup ilavesi yapılabilir. Bu durumda süt ve şurubun shaker yardımıyla karıştırılarak bardağa aktarılmaları gerekir. Aksi takdirde süt ve şurup birbirine karışmayacaktır.
Affogato Nedir, Affogato Nasıl Yapılır?
Affogato, yaz döneminin en havalı ve en az bulunan kahve türlerinden bir tanesidir. Dondurma ve kahvenin bir araya gelmesiyle elde edilen Affogato’nun çok fazla müdavimi vardır. Bir top vanilyalı dondurma üzerine bir shot espresso eklenmesiyle hazırlanır. Özel bir bardağı bulunur, ufak bir çay kaşığı ile beraber servis edilir. İsteğe bağlı süslemeler yapılabilir.
